Para facer esta newsletter necesitamos vacacións

Ola, compañeiras:

Escribir esta newsletter non foi unha tarefa doada. Comezamos o proxecto con moitas ganas, pero a medida que transcorrían as semanas fomos conscientes do evidente. Sacar tempo para escribir convértese, en moitas ocasións, nunha tarefa titánica, case de resistencia física. Mentres terminamos de editar estes parágrafos o reloxo marca a unha da mañá. Aquí, coa pantalla do ordenador alumeando a nosa cara, bebemos unha taza de café. Esta vez si, o último do día. Dependemos economicamente dun traballo e, ao saír polas tardes, agora que é primavera e comeza a facer bo tempo, levar sobre os ombros outra responsabilidade pesa demasiado. Ás veces non temos moita forza e aínda non cumprimos os vinte e tres anos. A etapa de transición cara ao mundo adulto, que comezamos hai uns meses cos nosos primeiros contratos laborais, é como unha carreira de fondo.

Unha das últimas lecturas que se sumou aos nosos andeis foi Anos salvaxes, de William Finnegan. Na súa versión en castelán, editada por Libros del Asteroide, esténdese ao longo de 600 páxinas. Ao comezar, pensamos: «A ver onde sacamos tempo para rematar isto!». O autor, tamén colaborador de New Yorker, esa revista que ten a capacidade de converter en interesante ata un saco de vasoira, rememora a súa obsesión co surf. Mais aló de esbozar as ondas como cultura e forma de vida, a Finnegan, que se fixo co premio Pulitzer por esta sorte de memorias, pódelle o instinto xornalístico e enche o retalo de datos.

Narra como viviu de neno na illa de Hawai, onde «antes da chegada dos europeos, o surf tiña unha importancia relixiosa». «Tras as oracións e as ofrendas, mestres artesáns fabricaban táboas con madeira sagrada das árbores koa ou wiliwili. Os sacerdotes bendicían a ondada, azoutaban a auga con enredadeiras para provocar a aparición de mar de fondo e algunhas rompentes tiñan heiaus —traducido como templos— na praia para que os devotos puidesen rezar ás ondas», escribe Finnegan. Esta conciencia espiritual non impedía as competicións violentas ou as apostas a grande escala. Recolle os apuntes dos historiadores Peter Westwick e Peter Neushul, segundo os cales «unha competición entre campións de Maui y Oahu proporcionou unha aposta de catro mil porcos e dezaseis canoas de guerra». Homes e mulleres, vellos e novos, independentemente da clase social, todo o mundo surfeaba.

Se as ondas eran boas, «cesa calquera propósito de traballo e só queda o desexo de desfrutar», segundo escribiu no século XIX o erudito local Kepelino Keauoakalani e recolle Finnegan no libro. «Durante todo o día non hai nada máis que o surf, e moitos saen a surfear ás catro da mañá», indicaba. Os antigos hawaianos padecían unha terrible obsesión polo surf, e ademais dispoñían do que hoxe en día chamaríamos tempo libre. As illas albergaban un excedente de produtos alimenticios que duraban os tres meses de inverno, cando explotaba a febre do surf e declarábase totalmente prohibido o traballo.

Porén, cando comezaron a chegar ás illas os primeiros monxes calvinistas, calificaron o ambiente como «indixente, de dradación e barbarie». Levaron epidemias e a poboación descendeu. Por ende, impuxeron unha serie de industrias extractivas que obrigaban aos supervivintes a integrarse nunha economía monetarizada que lles privou por completo de tempo libre. Mentres o surf en Hawai entrou en declivo, o autor contrapón o éxito que comezou a labrar en California. «Ali había unha xeración de xente nova que, como eu, tiñan tempo libre e interese para aprender», escribe.

Que queremos expoñer con isto? Que o ritmo da nosa vida social dimuniu dende que traballamos e que, como Finnegan, botamos de menos ser esa xeración de xente nova que ten tempo libre para facer o que lle da a gana. Este mes de abril, o New York Times sacaba unha reportaxe multimedia titulada Que fai a xente durante todo o día? Nela pedíronlle a nove persoas de diferentes perfís que grabaran en vídeo as súas xornadas, co obxectivo de trazar un percorrido sobre como condicionaba o traballo o seu tempo.

Comeza coa historia de Spohie, de 27 anos. Érguese, almorza unhas pezas de froita, prepara a mochila e camiña ata o lugar de traballo. Vive en Sri Lanka, pero «antes de cambiar de país —algo que ten que facer por obriga laboral—, pregunta como vai a velocidade de Internet e se existen espazos de coworking». No seu caso, non ten unha oficina de empresa nin uns horarios marcados, o que lle dificulta desconectar. Ashley, de 30 anos, tamén traballa a distancia. Nos ratos que ten libres, vai ao ximnasio ou durme a sesta. Recentemente empregou eses descansos para ir ao médico, porque espera o seu primeiro fillo. Cristina, que ten tres días de descanso en vez de dous, «sinte que ten máis tempo para planear aventuras, para ver amigos e tamén para completar as súas tarefas, como facer a colada». 

Ese ben tan desexado, o descanso, converteuse nun tratamento recomendado para calquera doenza médica. Cando se trata da recuperación da covid, o médico manda descansar. Tamén para un arrefriado, para unha contractura e, en xeral, para todo aquilo que desgaste corpo e mente. As dúas vivimos do xornalismo, unha profesión que dificulta desconectar unha vez chega á hora de saír da redacción. Sempre pasan cousas no mundo e, ao día seguinte, tes que escribir sobre algo. É curioso o exemplo de Self, un medio estadounidense que se centra en temas de saúde e de benestar. Unha vez ao ano celebra a semana do descanso, «un paquete editorial dedicado a facer menos». Mentres publican os artigos —feitos previamente e gardados na neveira—, o persoal segue o seu propio consello e desenténdese dos acelerados ritmos de publicación.

Nunha reportaxe titulada Que significa realmente descansar?, a editora Rachel Wilkeron fala con varios expertos sobre o concepto do descanso. Que conta como descanso e cando estamos simplemente envolvendo a produtividade tóxica con pantalóns de pixama e bata? Explica que, pese a que o descanso parece un concepto de fácil comprensión, moitos non o aplican. Do mesmo modo que a fatiga non se reduce unicamente a ter sono, o descanso é algo máis que durmir a sesta ou ficar na cama durante toda a tarde. A que se refire con isto? Que, pese a estar no sofá nunha posición cómoda, ler correos electrónicos do traballo unha vez rematou a túa xornada laboral impide a desconexión e, por ende, o descanso mental. O tempo libre e as vacacións deberían de ser un proceso de desintoxicación da xornada. Nós, se puideramos prescindir dese traballo que nos ocupa durante oito horas ao día, teríamos a mente moito mais capaz para facer estas cousas.

Apertas, 

Belén e Carmen.

Unha playlist: